In de marge van de ontmoeting tussen de Britse premier Starmer en de Poolse premier Tusk op 17 januari 2025 in Warschau verscheen een voor vele onopvallende mededeling: Er is geen verschil van inzicht meer over de rol van de Polen in september 1944. Na ruim 80 jaar is er de Britse erkenning.
De ontmoeting
De aanleiding van de ontmoeting tussen beide premiers was de versterking van de samenwerking tussen beiden landen, zowel op economisch als defensie gebied. Dit laatste uiteraard tegen de achtergrond van de strijd in Oekraïne, die beide landen steunen, maar ook de gedeelde zorg over de veiligheid in de Baltische Zee.
In de persconferentie memoreerde de Britse premier kort de rol van Poolse piloten tijdens de Slag om Engeland en het verblijf van de Poolse regering in ballingschap in het VK maar de bijdrage van de para’s bleef hier nog onbenoemd.
Wel verscheen diezelfde dag op de site van de Poolse premier een gezamenlijke verklaring over de bijeenkomst met daarin de volgende passage:
Szefowie rządów omówili kwestie historyczne. Perspektywy Polski i Wielkiej Brytanii w stosunku do udziału 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej gen. Stanisława Sosabowskiego w Operacji Market-Garden stały się zbieżne.
„Generał Sosabowski doczekał się pełnego uznania. Cieszę się, że te różne interpretacje historyczne przestały już nas niepokoić”
– podziękował brytyjskiemu Premierowi Donald Tusk.
Of:
“De regeringsleiders bespraken historische kwesties. De perspectieven van Polen en het Verenigd Koninkrijk met betrekking tot de deelname van de 1ste (Poolse) Onafhankelijke Parachutistenbrigade onder leiding van generaal Stanisław Sosabowski aan de operatie Market-Garden kwamen met elkaar overeen.
“Generaal Sosabowski heeft de volledige erkenning gekregen. Ik ben blij dat deze verschillende historische interpretaties ons niet langer verontrusten,” bedankte de Poolse premier Donald Tusk de Britse premier.”
Op de 22ste bracht de Britse ambassade een verklaring naar buiten:
Last September, the British Embassy in The Hague commemorated the 80th anniversary of Operation Market Garden and the Battle of Arnhem in the Netherlands when British airborne forces, alongside our Allies, including the 1st Polish Independent Parachute Brigade under the command of General Sosabowski, fought side by side for our freedom.
On this 80th anniversary, the UK government has conveyed to the Polish authorities and to the last surviving Polish veteran of the battle, Mr Bolek Ostrowski, its gratitude, appreciation and recognition of the courage and commitment shown by Polish forces in and around Driel and Oosterbeek in September 1944. This includes helping many British airborne forces withdraw across the river when it was clear that the Allies would be unable to take the Bridge at Arnhem.
We will forever be grateful.
Eerherstel voor de Polen
Het verschil in perspectief waarnaar de verklaring van Tusk verwijst, duidt op het verwijt van Britse generaals Montgomery en Browning dat het gebrek aan inzet van de Polen en de halsstarrige opstelling van hun generaal Sosabowski de reden was dat de brug bij Arnhem ‘een brug te ver’ bleek tijdens de septemberdagen van 1944. Iets wat geheel onterecht was.
Een opstelling die zelfs leidde tot ontslag van generaal Sosabowski. Eerherstel vanuit Nederland volgde in 2006. Vanuit de Britse veteranen volgde een monument voor de generaal in Driel maar een officiële erkenning van de Britse regering bleef achterwege tot nu dus.
Brief voor de laatst levende veteraan
Voor dit eerherstel hebben velen zich ingezet en niet de laatste plaats de Stichting Driel-Polen en Cora en Arno Baltussen. Deze laatste deed bij de herdenking in september nog een emotionele oproep aan de Britse premier om niet te lang te wachten met het eerherstel omdat dit dan nog op tijd kan zijn voor de laatste nog levende Poolse veteraan, Bolesław Ostrowski.
Deze oproep heeft dus zijn effect gehad en zo heeft Ostrowski inmiddels een persoonlijke brief gehad leren we uit het persbericht van de stichting. Een pluim hiermee voor de niet aflatende inzet van de stichting en in het bijzonder de (inmiddels voormalige) voorzitter Arno Baltussen.
De foto toont Sosabowski klaar voor vertrek naar Driel in september 1944
