Aanvullende informatie bij artikel magazine Vrienden van het Airborne Museum
In het in maart uitgebracht magazine van Vereniging Vrienden van het Airborne Museum staat een artikel onder de titel “Voor uw vrijheid en de onze”. Dit artikel – geschreven in samenwerking met Stichting Driel-Polen – geeft met name een overzicht van de Polen die vielen bij operatie Market Garden. In een kadertekst worden ook andere Poolse bijdragen aan de strijd in en boven Nederland en de slachtoffers die daarbij vielen belicht.
Op deze pagina een overzicht van de in dat artikel genoemde namen met de link naar hun betreffende pagina of andere relevante informatie. Het hele artikel kunt u op Polen in Beeld (in PDF) lezen.
Op zaterdag 30 maart geven in het Airborne Museum een lezing over dit onderwerp. Details volgen nog. Save the date.
De parachutisten
- In België:
- Korporaal Kazimierz Bogdziewicz en vaandrig Stanisław Złotnicki maakten deel uit van de Seaborntail en kwamen om, nog voor de gevechten begonnen, op respectievelijk 13 en 14 september.
- Korporaal Mieczyław Borowiec
- Genist Tadeusz Mikiciuk die, toen vertrek naar Arnhem werd uitgesteld, zelfmoord pleegde op het vliegveld Spanhoe in Engeland
- Korporaal Tomasz Barkiet die zelfmoordpleegde aan de overs van de Rijn
- De slachtoffers de patrouille die door Britten onder vuur werden genomen bij Neerloon:
- Korporaal Bolesław Mania
- Korporaal Stefan Plichta
- Korporaal Jozef Szkwarek
- Graven van parachutisten op andere begraafplaatsen dan Oosterbeek:
- Rhenen: Een onbekende Poolse soldaat waarvan het bijna niet ander kan dan dat dit een parachutist betreft.
- Mook: Mieczysław Krzeczkowski
- Breda: Adam Julian Dec
- Sint-Michielsgestel: Twee onbekende Poolse Airborners, of betreft dit een leeg graf?
- Recent Geïdentificeerde slachtoffers:
- Korporaal Edward Trochim zie bericht op site stichting Driel-Polen
- Wachtmeerster Edward Morchonowicz
De pantserdivisie
De rol van de Pantserdivisie wordt in een kader kort toegelicht. In dit kader wordt Jan Gąsiorowski genoemd die de eerste soldaat van de divisie was die een graf kreeg in Nederland.
Poolse prins
Weggelaten uit de gepubliceerde tekst is een stukje over de Poolse prins die sneuvelde op Nederlands grondgebied, tweede luitenant, Prins Poniatowski. Dit verhaal is tegelijkertijd ook een illustratie waarom niet alle in Nederland gesneuvelde Polen ook nog in Nederland hun rustplaats vonden.
Een aantal slachtoffers zijn, al dan niet ‘illegaal,’ overgebracht naar Frankrijk. Meest opmerkelijke is de naam van de Poolse prins Marie Andrzej Poniatowski. Als tweede luitenant was hij lid van het Eerste Pantserregiment en kwam hij om in Sint-Philipsland, Anna Jacobapolder op 22 januari 1945. Zijn lichaam werd eerst begraven in Merksplas, België en later overgebracht naar de begraafplaats Mont-Notre-Dame in het departement l’Aisne in Frankrijk waar hij werd bijgezet in een familiegraf.
De vliegeniers
In de kadertekst wordt ook de rol van de Poolse luchtmacht aangestipt en in het bijzonder vijf van hen die een link hebben met Market Garden of Arnhem.
- Market Garden:
- 18 september keren de piloot tweede luitenant Jaworski en zijn navigator tweede luitenant Szymilewicz met hun Mosquito HK223 van het Poolse 307 squadron niet terug van hun missie.
- 20 september crasht Tadeusz Jankowski in zijn Mustang FB367 bij Jutphaas.
- Arnhem: Op begraafplaats Moscowa de twee vlieger van Mosquito NF.XII HK230:
- kapitein Ryszard Zwoliński en
- korporaal Henryk Feliks Gajewski
Een verhaal dat ook in de regio speelt maar het niet haalde in het artikel is dat van Czesław Oberdak. Hij kwam om bij de massa-executie bij Woeste Hoeve in maart 1945. Zijn verhaal wordt verteld in het boek ‘ Spoor naar Woeste Hoeve’.
De eerste Poolse slachtoffers in Nederland vielen al in mei 1941, de majoor Wacław Józef Malak (navigator) en majoor Mieczysław Józef Ryszkiewicz (staartschutter). Zij komen om als hun bommenwerper crasht bij Budel.
De dodelijkste nacht voor de Poolse luchtmacht in het luchtruim boven Nederland is in 1944 als twee lancasters van het 300 squadron neerstorten.
Het verzet en andere slachtoffers
Misschien wel het minst bekend is het feit dat Polen ook meevochten in het Nederlandse verzet.
Het artikel noemt student Aleksander Adamski. Hij zat gevangen in het Oranjehotel in Schevening en werd doodgeschoten in Rotterdam.
Twee andere namen die ons bekend zijn, zijn:
- deserteur uit Duitse dienstplicht Edward Cieslar
- en de uit een concentratiekamp ontsnapte Leon Krysztofiak
Kent u eventueel nog verhalen die een plaats verdienen op Poolse Oorlogsgraven? Neem gerust contact met ons op.
Boek: Five Prinsons to Arnhem
In het artikel wordt het recent verschenen boek Five Prisons to Arnhem van Bartek Mazur genoemd. Zijn dochter heeft in het boek de aantekeningen van haar verder redigeert. Het schets de reis van de jonge Bartek vanuit Polen via Duitsland, Zwitserland, Frankrijk en Spanje naar Groot Brittannië waarbij hij, u raadt het al, vijf keer in de gevangenis komt te zitten.
Samen met de Stichting Driel-Polen spannen we ons in om dit ook in Nederland verkocht te krijgen. Heeft u belangstelling? Stuur ons een e-mail (via het contactformulier), geef aan hoeveel exemplaren u zou willen ontvangen en we laten u weten zodra het beschikbaar is (verwachte prijs rond de 30 euro).
