Op 18 december in Stadkanaal was de boekpresentatie van ‘Poolse strijders over de Hondsrug. Een publicatie die de onderbelichte bijdrage van Polen en Belgen aan de bevrijding van Noord-Nederland belicht.

De schrijver Harold de Jong is militair van origine en onderzocht verhalen van de Tweede Wereldoorlog in Noord-Nederland. Terecht zag hij dat daarin bepaalde verhalen onderbelicht waren. Zo publiceerde hij in 2020 al Franse Para’s in Drenthe, over de operatie Amherst. In zijn nieuwste boek eert hij de vijfenzestig mannen die omkwamen bij de bevrijdingvan Drenthe en Groningen. Vijf van de Belgische SAS en zestig van de Eerste Poolse Pantserdivisie: Poolse Strijders over de Hondsrug.

Bredere kijk op de geschiedenis

Een paar dingen vallen gelijk op als je het boek in handen krijgt. Natuurlijk de vormgeving van deze hardcover. Een sprekend ontwerp en, als je er snel door heen bladert, valt op dat rijk gebruik is gemaakt van beeldmateriaal in de vorm van foto’s en kaarten. De kaderteksten en mooie ingekleurde fotovan Maczek verlevendigen deze mooie vormgeving.

Het tweede dat opvalt is de wijze waarop de schrijver de mannen eert: Het begint met de namenlijst voor in het boek. In de tekst wordt de naam van iedere gesneuvelde militair vetgedrukt. Naast de tekst staat – wanneer beschikbaar – het portret. De kaarten bevatten niet alleen de afgelegde routes van de troepen maar ook duidelijke aanduidingen van de locaties waar de militairen sneuvelden. Aan het einde van het boek volgt nog een portrettengalerij van de zestig Polen.Zo geef hij letterlijk de strijders die sneuvelden een gezicht.

Over de grens

Waar boeken vaak kijken naar het lokale perspectief en stoppen bij de grens, heeft Harold de Jong gekozen om de campagne als afbakening te gebruiken. Zo maken we ook kennis met de bevrijding van het gevangenenkamp Oberlangen. Een kleine groep Polen trok snel Duitsland in toen ze van de lokale bevolking hoorde dat daar Poolse vrouwen gevangen zaten (lees meer over Oberlangen). Helaas kwamen drie Polen om bij het bezoek aan het bevrijde kamp. Schrijnend is het verhaal van Jan Andrzej Kozakiewicz. Tweeëntwintig jaar oud heeft hij de oorlog (bijna) overleefd en gaat naar het kamp op zoek naar zijn zus. Hij verongelukt op weg naar het kamp. Zijn zus, die daar inderdaad aanwezig was, wordt verenigd met haar overleden broer.

Ook onderdeel van de campagne is de strijd om Dörpen en het Küstenkanaal. Met 12 gesneuvelde Polen is dit de bloedigste episode van de pantserdivisie in deze campagne.

Een hoopgevende epiloog

Interessant is ook zijn keuze voor de epiloog. Daarin komt het verhaal aan bod van Dominik Podgórski. Als gevangene van de Duitsers kwam hij aan het westfront waar hij wist te ontsnappen en zich aansloot bij Maczeks pantserdivisie. In noord-oost Nederland neemt zijn levensloop een volgende wending als hij in contact komt met Giny Lukkien. Vanuit de bezettingszone in Duitsland hield hij contact met Giny en ze trouwen in 1951. Zowel zijn zoon als kleinzoon werden militair en Dominik werd pleitbezorger van de Poolse bijdrage aan de bevrijding in Noord-Nederland. Het is mooi om na de toch vaak trieste verhalen van de 60 gesneuvelde Polen dit verhaal met een blije afloop te kunnen lezen en vertelt te krijgen bij de boekpresentatie.

De ontbrekende gezichten: Kan u helpen?

Van de omgekomen militairen ontbreken nog zes portretten. Met de auteur spreken we de hoop uit dat nu dit verhaal meer wordt verteld, ergens nazaten of (amateur) historici opstaan die over deze portretten beschikken (dat geldt wat ons betreft voor meer Polen die nog geen gezicht hebben op Poolse Oorlogsgraven).

Mocht u ingangen weten of zelf over protretten beschikken. Neem dan contact met ons op.

Een must have?

Is dit boek nu een must have? Ik zou zeggen voor iedereen die geïnteresseerd is de Poolse (en dus ook de Belgische) bijdrage aan de bevrijding mag dit boek niet in de boekenkast ontbreken, dus ja een must have. Het is goed gedocumenteerd (grappig genoeg verwijzen twee bronverwijzingen zelfs naar onze site maar dat heeft natuurlijk geen invloed op het oordeel), leest goed weg en heeft voor de meeste liefhebbers de juiste detaillering.

Kijk zelf en als u overtuigd bent, ga dan snel naar bol.com (of andere boekenwinkel) zodat u het in de komende vrije dagen kan lezen.

Dit artikel verscheen eerder op Polen in Beeld