Op vrijdagmiddag 20 september 2024 bezochten nabestaanden van Syktus Maria Lewkowicz de crashsite in Hollands Kroon. Naar aanleiding van dit bezoek schreef Mark Hakvoort van Stichting Herdenkingspalen Hollands Kroon dit verslag. Onze dank ook voor de mooie foto’s die we ontvingen waarmee Syktus meer wordt dan alleen een omgekomen Poolse vlieger.
Jazzmusicus en piloot Syktus Lewkowicz
Op vrijdagmiddag 20 september 2024 waren er Engels-Poolse nabestaanden over in gemeente Hollands Kroon, Nick en Sally Lewkowicz. Het vliegtuig van Nick zijn oom Sykstus (Marys) Lewkowicz was neergestort vlak achter de boerderij van de familie Jose en Hennie Vosbergen aan de Molenweg 38 Slootdorp. Op die plek van de vliegtuigcrash staan nu appelbomen.
In de berm van de Molenweg 38 staat de herdenkingspaal voor de zes omgekomen bemanningsleden van de Wellington bommenwerper Z1467 GR-L, is stil gestaan voor de omgekomen oom Sykstus Lewkowicz. De stichting SHHK had gezorgd voor de Poolse nationale vlag en de Engelse Union Jack en de familie Vosbergen voor bloemen.
Sykstus was co-piloot (2de piloot) van de Wellington bommenwerper. Normaals gesproken was hij met 30 jaar te oud bij Bomber Command maar waarschijnlijk omdat hij al in bezit was een vliegbrevet werd het operationeel vliegen toegestaan. In augustus 1934 heeft hij zijn vliegopleiding gevolgd in Polen en daarbij zijn vliegbrevet gehaald. In dezelfde periode was hij bandlid van een jazzband.
Na de Duitse inval in Polen september 1939 is Sykstus met zijn twee jongere broers Janusz en Antoni uit Polen gevlucht via Frankrijk naar Engeland. Alle drie gingen ze in militaire dienst. De middelste Janusz was de vader van Nick, vloog in een P-51 Mustang van de RAF. De jongste broer Antoni zat bij het Pools-Engelse landleger en had onder andere meegevochten in 1944 bij de slag om Monte Casino in Italië.
Janusz (de vader van Nick) heeft na de oorlog het Engelse staatsburgerschap gekregen en trouwde met een Engelse. Hij kreeg vier zonen, waarvan Nick de jongste is. Nick en Sally hebben zelf drie zonen.
Begin jaren 60 was Janusz, de vader van Nick, samen met zijn gezin (zijn moeder en vier zonen) naar Nederland gekomen. Om het graf van zijn broer Sykstus Lewkowicz te bezoeken. Nabij Den Helder ligt een begraafplaats in Huisduinen. Daar aangekomen met zijn gezin kon hij het graf van Sykstus niet vinden. Na wat rondvragen bleek dat alle oorlogsgraven , waaronder ook het graf van Sykstus in 1948 door de Nederlandse overheid in samenwerking met de Engelse overheid, te zijn overgebracht naar de Geallieerde begraafplaats nabij Bergen op Zoom. De vader van Nick was hierover niet geïnformeerd en stond nu 200 km verderop voor niks te zoeken.
Jurgen van RTV-NH was ook aanwezig en heeft Nick geïnterviewd. Nick vertelde over zijn familie in Polen die zij hebben bezocht tijdens de koude oorlog en begin jaren 90. Daarna thee, koffie en appeltaart bij de familie Vosbergen. Diverse foto’s werden uitgewisseld waaronder foto’s van het gezin Lewkowicz in de jaren 30, Sykstus tijdens zijn vliegopleiding, geboorte foto en de jazzband.
Nick heeft zijn drie oudere broers geïnformeerd over de crashlocatie.
