De onbekende Poolse luitenant en sergeant op Ameland

De onbekende Poolse luitenant en sergeant op Ameland

Op 2 en 10 juli 1943 spoelen op Ameland bij Hollum twee lichamen aan die aan de kleding te identificeren zijn als Polen. Helaas is naast hun rang verder niet bekend over hun identiteit. Op hun graf op de begraafplaats in Nes staat dan ook alleen ‘An Airman of the War 1939 – 1945’, hun rang en ‘Polish Forces’.

Wie zijn de twee onbekende Polen?

Dit roept natuurlijk de vraag op wie deze twee onbekende Polen zouden kunnen zijn.

Uitsnede uit een presentatie op de site Amelander Historie met een korte beschrijving van alle daar aanwezige oorlogsgraven.

Stefan Tomicki?

Beide graven worden ook vermeld op de website polishwargraves.nl (nu in beheer bij de Oorlogsgraven Stichting) die voor een aanzienlijk de bron is geweest voor onze website. Die site vermeld bij de Porucznik (luitenant) die op 2 juli aanspoelde dat dit mogelijk Stefan Tomicki is. Hij raakte vermist bij de crash van Wellington bommenwerper met het registratienummer HE148, BH-T van het 300 Squadron Ziemi Mazowieckiej.

Deze crash vond plaatst in de nacht van 9 april 1943. Alle zes de bemanningsleden kwamen om. Slechts twee werden geïdentificeerd: de navigator Jan Rudek en schutter Stanisław Stępień. Zij spoelden aan op het strand bij Castricum en Egmond aan Zee. De dag na de crash. Beiden zijn begraven op de algemene begraafplaats in Bergen.

Gezien het verschil van de locatie waar het lichaam is gevonden en dat het bijna drie maanden later is, en het feit dat Tomicki de rang podporucznik had in plaats van porucznik is er reden om bovenstaande vermoeden zeker van een vraagteken te voorzien.

Voor het graf van de sergeant geeft polishwargraves.nl geen verdere informatie.

Andere opties?

Op onze site staan meerdere vliegers die vermist raakte in de periode voor de vondst van de lichamen. Naast de al genoemde Tomicki crashen in de periode voor begin juli 1943 nog dire vliegtuigen. We beginnen met de meest waarschijnlijke.

Op 12 mei crasht Halifax II met serienummer DT627 en squadron code NF-P van het 138 ‘special duties’ squadron in de Waddenzee voor de kust van Sint Jacobiparochie (volgens polishwargraves). Hun missie was agenten droppen in Nederland. Het loss register vermeld dat van de zeven koppige bemanning er vier aanspoelen op de Nederlandse kust met de datum waarop ze aanspoelde:

Dan blijven er drie vermisten over:

We vermelden bewust de rang in het Pools zodat de overeenkomst met de rangen op de graven opvalt. Gegeven de rangen van de vermisten en het moment en locatie van aanspoelen van de gevonden lichamen zouden dit mogelijke kandidaten kunnen zijn.

De vraag die dan opkomt is waarom deze bij de vondst niet geïdentificeerd konden worden terwijl de andere bemanningsleden wel geïdentificeerd zijn.  Helaas wordt bij bovenstaande beschrijving van de vondst niets vermeld over de staat van de lichamen die hier uitsluitsel overgeeft maar het is het onderzoeken waard.

Tenslotte zien we op de site Amelander Historie dat de 13de nog een lichaam aanspoelt die als militair van de Britse Luchtmacht wordt vermeld. Zou het kunnen zijn dat dit het derde bemanningslid is maar dat zijn uniform te beschadigd was om als ´Pools´ te identificeren?

Nog andere opties?

Naast de boven beschreven optie verdween op 13 mei een vliegtuig van het 300 Squadron in de Zuiderzee ten oosten van Volendam (5 vermisten). Deze optie lijkt niet heel waarschijnlijk omdat toen de afsluitdijk er al was. Misschien dat een expert kan aangeven of het nog mogelijk was dat bij het spuien de lichamen op het wad en daarmee op Ameland terecht zouden komen.

Op 22 juni stort op 60 kilometer uit de kust van IJmuiden nog een bommenwerper van het 300 squadron neer met vier vermisten als resultaat (overigens zonder porucznik onder de vermisten). Ook hier zou gekeken moeten worden of dit waarschijnlijk is met de heersende stromingen op zee.

Kunnen we het mysterie alsnog ophelderen?

De vraag is natuurlijk of na al die jaren het misterie nog is op te helderen. Zijn er bijvoorbeeld nog rapporten van de vondst op Ameland die meer zeggen over de staat van de lichamen? Zou iemand met kennis van de stromingen in de Noordzee iets kunnen zeggen over de hypothese met Stefan Tomicki? Of iemand met kennis van de Waddenzee over de locaties waar de lichamen van de crash van de 12de mei zijn gevonden met de locatie bij Hollum? Voorals nog blijven het een onbekende luitenant en sergeant in Nes op Ameland.

Foto’s grafstenen via Klaas Graansma